پوست
پوست بخشی از دستگاه پوششی بدن است. بخشهای دیگر این دستگاه مو، ناخن و غشاء مخاطی هستند. پوست از سه لایه اصلی تشکیل شده است:
-
اپیدرم لایه نازکتر خارجی است.
-
درم لایه ضخیمتر داخلی است.
-
هیپودرم پوست را به بافتهای ماهیچهای متصل میکند.
پوست یک سد محافظتی بین محیط جهان اطراف با عضلات، اعضای درونی ، رگهای خونی و اعصاب بدن تشکیل میدهد. مو و ناخنها از پوست منشأ گرفته و یک حفاظت اضافی ایجاد میکنند. ظاهر پوست به طور گستردهای تغییر میکند؛ که این تغییر نه تنها به دلیل عواملی همچون افزایش سن بوده، بلکه، نمایش دهنده نوسانات هیجانی و سلامت عمومی، نیز است.
پوست یک عضو زنده است هرچند فوقانیترین لایه آن لایهشاخی (اِستراتوم کورنِئوم) و اپیدرم بوده که سطح پوست را تشکیل میدهند و متشکل از سلولهای زنده و مرده هستند و در هر فرد حدود ۳۰ هزار عدد از این سلولها در هر دقیقه ریزش میکنند. با این وجود سلولهای زنده پوست دائماً در قسمت زیری تر اپیدرم تولید شده تا جایگزین این سلولها گردند. در زیر اپیدرم ، درم قرار گرفته که حاوی عروق خونی، پایانههای عصبی و غدد است. لایهای از چربی در زیر درم قرار میگیرد و به عنوان یک عایق، ضربه گیر و منبع انرژی عمل میکند. بدن هر انسان در مدت زمان یک زندگی ۷۰ ساله، متوسط حدود ۴۷/۵ کیلوگرم پوست دور میریزد و در ماه تمام پوست هر فرد عوض شده و نو میشود.
محافظت و احساس :
هر چند اکثر قسمتهای پوست ضخامتی کمتر از ۶ میلیمتر دارند، اما پوست یک لایه محافظتی قوی است. جزء اصلی سطح پوست یک پروتئین زمخت فیبری است که کراتین نام دارد. این ماده را میتوان در موها که نقش حفاظت جانبی و حفظ گرما بدن را دارند یافت و در ناخنها که انتهاهای ظریف انگشتان دست و پا را میپوشانند، پیدا کرد.
پوست یک سد دفاعی کاملاً مؤثر در برابر میکروارگانیسمها و مواد مضر ایجاد میکند، اما این سد بیشترین تأثیر را زمانی دارد که سطح آن دست نخورده باقی بماند. زخمها ممکن است عفونی شوند و به باکتریها، که بعضی از آنها در سطح پوست زندگی میکنند، اجازه دهند که وارد جریان خون شوند.
سبوم که مایع روغنی است و از غدد سباسه موجود در درم تشکیل میگردد، به حفظ حالت ارتجاعی پوست و دفع آب، کمک مینماید. به دلیل اینکه پوست ما حالت ضدآب (واترپروف) دارد، آب را به هنگام دوش گرفتن مثل یک اسفنج، جذب نمیکنیم. احساس لامسه ما از گیرندههایی که در قسمت درم پوست وجود دارند و به فشار، ارتعاش، گرما، سرما و درد پاسخ میدهند، ناشی میشود. در هر ثانیه، میلیاردها پیام از تحریکات دریافت شده در سرتاسر بدن به مغز ارسال شده و درآنجا این پیامها به صورت یک «تصویر» حسی در میآید و فرد را از خطراتی مثل نزدیک شدن به یک وسیله داغ، آگاه میسازند، بعضی نواحی حسی مثل انتهای انگشتان، دارای تراکم بالایی از گیرندهها هستند. پوست همچنین یک نقش اساسی در تنظیم دمای بدن ایفا میکند و زمانیکه در معرض تابش نور خورشید قرار میگیرد، ویتامین (D) تولید مینماید که برای ایجاد استخوانهای قوی لازم است.
در طی روند پیری، پوست چروکیده شده و خاصیت ارتجاعی آن کمتر میشود که این حالت میتواند در نتیجه سیگار کشیدن یا تماس بیش از حد با نور خورشید، تسریع گردد. همچنین، پوست میتواند رنگ خود را تغییر دهد. در برخورد مستقیم با نور خورشید، اپیدرم و درم ملانین بیشتری تولید میکنند، ملانین، رنگدانهای است که تشعشعات مضر ماورا بنفش را فیلتر میکند. افزایش ملانین باعث تیره شدن پوست میشود. مردمی که اصلیت آنها متعلق به مناطقی با تابش شدید نور خورشید است، دارای پوست تیره تری بوده که به راحتی پوست روشن نمیسوزد. افرادیکه پوست روشن دارند به دلیل داشتن ملانین کمتر در پوست خود نسبت به آفتاب سوختگی حساستر هستند.