کمخونی
کمخونی یا آنمی( Anemia) اختلال خونی شایعی است که در آن گلبولهای قرمز یا هموگلوبین کافی در خون وجود ندارد. هموگلوبینی که در گلبولهای قرمز خون وجود دارد باعث میشود تا اکسیژن به گلبول قرمز متصل شده و توسط مویرگها به بافتهای مختلف بدن برسد. ازآنجایی که تمام سلولهای بدن انسان برای زنده ماندن به اکسیژن وابستهاند، کمبود آن باعث هیپوکسی شده و گستره وسیعی از مشکلات را بههمراه دارد.
کمخونی انواع گوناگونی دارد که هر یک علت خاص خود را دارند. سه دسته اصلی عوامل کم خونی عبارتند از: ازدست رفتن حجم زیادی از خون (خونریزیهای حاد یا مزمن)، ازبینرفتن سلولهای خونی (همولیز) و کمبود تولید سلولهای خونی در داخل بدن.
علت کمخونی
از دست دادن خون در خون ریزی متوالی و در زمانهای قاعدگی یا به دلیل زخم معده یا سرطان میتواند باعث فقر آهن و کمخونی در بدن شود.
کمبود آهن در رژیمهای غذایی اگر مواد غذایی که روزانه مصرف میشود دارای مقدار کمی آهن باشد یا در رژیم غذایی گوشت را حذف کنیم یا در کودکان شیرخوار که فقط از شیر مادر استفاده میکنند، کمبود آهن به وجود میآید.
خانمهای باردار و مخصوصاً کسانی که در حال شیردهی هستند به دلیل سیستم عملکردی بدن چند برابر بیشتر از آقایان به آهن نیاز دارند و رژیم غذایی آنها باید غنی از آهن باشد.
علائم کمخونی
مهمترین علامت کمخونی احساس خستگی زودرس و فرسودگی است. علائم دیگر شامل این موارد است:
- ضعف
- رنگ پریدگی غشا مخاطی و بستر ناخن و پوست
- ضربان نامنظم یا تند قلب
- کوتاهی نفس
- درد قفسه سینه
- احساس سبکی در سر یا سرگیجه خفیف
- مشکلات شناختی
- بیحسی، کرختی یا سردی انتهای اندامها
- سردرد
ممکن است در ابتدا کمخونی آنقدر خفیف باشد که متوجه علائم آن نشوید. اما شدت علائم با پیشرفت کمخونی افزایش مییابند. بی خوابی درشب هم علائم کمخونی است.
کمخونی در دوران بارداری
در ایالات متحده، ۲۰٪ زنانی که در سنین باروری هستند، دچار کمخونی هستند. اغلب بانوان نشانههای بیماری را به فشارهای زندگی روزمره ربط میدهند. دشواریهای احتمالی که دامن گیر جنین میشود، زایش زودهنگام (نوزاد نارس)، مرگ داخل رحمی، پارگی کیسه آب و عفونت است. زنان بالغ بهطور متوسط روزی ۲میلیگرم آهن از دست میدهند ، بنابراین یک بانوی باردار باید مقدار همانندی آهن از راه غذا دریافت کند تا کمبود جبران شود. بعلاوه زنان در دوران بارداری حدود۵۰۰ میلیگرم آهن از دست میدهند درحالیکه میزان از دست رفتن آهن در عادت ماهانه۴ تا۱۰۰ میلیگرم است. پیامدهای احتمالی برای مادر دربرگیرنده نشانهها قلبی – عروقی، کاهش قدرت بدنی و نیروهای عقلانی، کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن، خستگی، کاهش اندوخته خون محیطی، و افزایش نیاز به تزریق خون در دوران پس از زایمان است.
درمان کمخونی
درمانهای متفاوتی برای کمخونی هست که بر پایه شدت بیماری و عامل ایجادکننده آن قرار دارد. کمبود آهن بخاطر تهیدستی غذایی در بالغین فاقد عادت ماهانه (زنان یائسه و مردان)، گاهی دیده میشود. درتشخیص کمبود آهن، لازم است یک جستجو برای علل احتمالی از دست رفتن آهن صورت گیرد همانند خونریزی دستگاه گوارش از زخمهای گوارشی یا از سرطان کولون. کمبود آهن خفیف تا میانه با تجویز آهن بهشکل فروس سولفات یا فروس گلوکونات درمان میشود. مصرف ویتامین ث مایه افزایش جذب آهن میشود.
تجویز ویتامین خوراکی(اسید فولیک) یا تزریقی زیرجلدی سیانوکوبالامین (ویتامین B12)، کمبودهای مربوط را درمان مینماید. در کمخونی وابسته به بیماری مزمن، کمخونی مربوط به شیمی درمانی، یا یک کمخونی مربوط به بیماری کلیه، برخی پزشکان معالج با تجویز پروتئین اریتروپوئیتین نوترکیب کوشش در تحریک کردن فرآوری گلبول قرمز دارند. در موارد کمخونی شدید ویا خونریزی در حال پیشرفت، تزریق خون ممکن است لازم باشد.